مبارزه با تقلب علمی
No To Plagiarism
###نرم افزار آنلاین بررسی و جلوگیری از تقلب علمی###
تخلفات پژوهشی مانند هر نوع تخلف دیگر، بر اثر دلایل و عواملی رخ می‌دهند. در نتیجه، یکی از ابتدایی‌ترین راه‌هایی که برای پیشگیری از انواع تخلفات این حوزه به ذهن می‌رسد، این است که عوامل تخلف را شناسایی کنیم و با دست‌کاری و تعدیل آن عوامل از بروز تخلف پیشگیری کنیم.
مطالعات مختلفی در مورد راه‌های پیشگیری از تخلفات علمی و پژوهشی انجام و پیشنهادهایی ارائه شده است. به عنوان مثال «ایجاد قوانینی متقن و مستند در این حوزه و پایبندی به اجرای آن» در کنار «آموزش هرچه‌بیشترِ نگارش مقالات و چگونگی استفاده از آثار دیگران » به عنوان راهکارهایی اساسی و کارساز در مطالعات پیشنهاد شده‌اند. اگر این آموزش‌ها از دوران مدرسه یا دست کم از سال‌های نخست دانشگاه صورت پذیرند، بسیار مؤثر خواهد بود. نکاتی که در ادامه آمده که به عنوان کلیدهایی در نگارش صحیح، قابل توجه هستند:
- شیوه‌های استناددهی را بشناسیم و نحوۀ صحیح استناددهی را نیز بیاموزیم؛
- هرگاه برای نگارش مقاله‌ای یادداشت‌برداری می‌کنیم، با هدف پیشگیری از اشتباه، فراموشی و سردرگمی، حتماً بلافاصله استنادها یا اطلاعات کتابشناختی منبع را یادداشت کنیم؛
- هنگام استفاده از منابع برخط (Online)، سعی کنیم منبع اصلی اطلاعات را بیابیم و مطالعه کنیم، زیرا ممکن است بسیاری از اطلاعات و وب‌سایت‌ها حاوی اطلاعات غلط، تکراری یا دزدی باشند؛
- در مواقعی که اطلاعات کافی در زمینه استناددهی و مواردی از این دست نداریم از متخصصان این حوزه سؤال کنیم؛
- و در پایان هرگاه شک داریم که باید استناد دهیم یا خیر، بهتر این است که استناد دهیم؛ زیرا اگر تعداد استنادهای ما بسیار زیاد باشد بهتر از این است که مرتکب سرقت علمی شویم. (برای اطلاعات بیشتر اینجا کلیک کنید).(1)
با بررسی شماری از پژوهش‌ها، می‌توان موارد زیر را به عنوان راه‌کارهای مؤثر در پیشگیری از ارتکاب تخلفات و سوءرفتارهای پژوهشی برشمرد:
- آموزش صحیح مصادیق و انواع سرقت علمی و سایر تخلفات پژوهشی، شیوه‌های صحیح استناددهی و همچنین قوانین و مجازات برخورد با متخلفین به تمام افراد مشغول به پژوهش (چه دانشجویان، چه اساتید و اعضای هیئت علمی و سایر پژوهشگران و نویسندگان)؛
- حساس‌سازی ذهنی و عملی نویسندگان آثار علمی، ادبی و پژوهشی نسبت به پدیدۀ سوء رفتارهای پژوهشی، قبح این رفتارها و پیامدهای اخلاقی، اجتماعی و جزایی آن‌ها؛
- وضع قوانین متناسب و جامع برای برخورد با متخلفین در این حوزه و ابلاغ به کلیه سردبیران و مسئولان و البته اجرای کامل آن‌ها؛
- تشکیل سازمان‌های مردم‌نهاد (NGO) فعال در حوزۀ اخلاق پژوهش و علم و حمایت از آن‌ها؛
- توجه هرچه بیشتر به مسائل اخلاقی و گسترش آن در سطح جامعه از طریق تبلیغ و آموزش ترجیحاً در سال‌های نخست تحصیل؛
- اشاعه اصول بین‌المللی اخلاق نشر و الزام نویسندگان به پیروی و آگاهی از آن. (2-5)
منابع
1- What is plagiarism. Cooperating Libraries in Consortium (CLIC);[13 screens]. Available at: URL: http://www.clic.edu/plagiarism. Accessed July 28, 2015.
2- جمالی رضا. ضرورت ایجاد مرکز ملی آموزش و پیشگیری از تقلب علمی به عنوان پیش نیاز سیاست‌گذاری علم و فناوری در کشور سیاست علم و فناوری. 1390؛3(3):111.
3- رجب‌زاده عصارها امیرحسین. مطالعۀ میزان آشنایی دانشجویان و اساتید دانشگاه تهران با مفاهیم و مصادیق سوء رفتارهای پژوهشی و روش‌های کاهش آن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی. 1390.
4- عزیزی محمدحسین. نگاهی به پدیده زیانبار دستبرد علمی در مقاله های پزشکی. گوارش. 1387؛13(3):173-6.
5- کریمی رضا. اخلاق در انتشار نتایج پژوهش. فصلنامه کتاب. 1388؛21(2):6-21.
6- داروئیان سهیلا، فقیهی مهدی. بررسی انگیزه‌ها و علل انجام سرقت علمی در ایران. فصلنامه رسالت مدیریت دولتی. 1390؛2(1):137-54.