اثربخشی طرحواره درمانی گروهی در تعدیل ذهنیت‌های طرحواره‌ای ناکارآمد روانشناسان و مشاوران

•   آرشیو : نسخه پاییز 1404
•   کد پذیرش : 14164
•   موضوع : سایر شاخه های روانشناسی
• نویسنده/گان : | قربانعلی یحیایی، حسام‌الدین یحیایی، فاطمه رفیعی گزنی، فاطمه یحیایی
•   زبان : فارسی
•   نوع مقاله : پژوهشی
•   چکیده مقاله به فارسی : ‎ برخی ذهنیت‌ها، از جمله ذهنیت منتقد ناکارآمد در متخصصان سلامت روان، در بروز خودانتقادگری و فرسودگی شغلی نقش اساسی دارند؛ در حالی‌ که ذهنیت بزرگسال سالم (در طرح‌واره‌درمانی) برای حفظ ثبات هیجانی و بهبود کیفیت درمان ضروری است. هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی طرح‌واره‌درمانی گروهی بر تضعیف ذهنیت منتقد ناکارآمد و تقویت ذهنیت بزرگسال سالم در روان‌شناسان و مشاوران بود. این پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون و گروه کنترل انجام شد. ۲۴ متخصص سلامت روان به‌صورت در دسترس انتخاب و به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش (۱۲ نفر) و کنترل (۱۲ نفر) گمارده شدند. ابزار مورد استفاده، پرسشنامه ذهنیت‌های طرح‌واره‌ای یانگ (SMI، 2008) بود. گروه آزمایش در ده جلسه طرح‌واره‌درمانی گروهی و یک جلسه پیگیری شرکت کردند. تحلیل داده‌ها با کوواریانس (ANCOVA) نشان داد که طرح‌واره‌درمانی گروهی کاهش معناداری در ذهنیت منتقد ناکارآمد (P < 0.001) و افزایش چشمگیری در ذهنیت‌های سالم از جمله بزرگسال سالم و کودک شاد (P < 0.001) ایجاد کرد. اندازه اثر بالا (به‌ترتیب 0.892 و 0.860) حاکی از اثربخشی قوی مداخله است. بنابراین، طرح‌واره‌درمانی گروهی می‌تواند رویکردی مؤثر برای کاهش خودانتقادگری و تقویت ظرفیت‌های سالم در متخصصان سلامت روان باشد و اهمیت کار بر روی «خویشتن درمانگر» را در پیشگیری از فرسودگی شغلی برجسته می‌سازد.
•   لیست منابع : [1] آقایی، اصغر، گل‌پرور، محسن، و گلکار، تهمینه. (1400). مقایسه اثربخشی طرحواره‌درمانی بومی با طرحواره‌درمانی یانگ بر تنظیم هیجانی و میل به طلاق در زوج‌های دارای تعارض. نشریه علوم پزشکی مشهد، 64(3)، 3082-3072.
  https://doi.org/10.22038/mjms.2021.18773
  [2] سهرابی، مژگان، بختیارپور، ساسان، سهرابی، فرشته، افتخار سعدی، زهرا، و عسکری، پرویز. (1402). اثربخشی طرحواره‌درمانی بافتی برای کمال‌گرایی افراطی و تنظیم هیجان در افراد مبتلا به اختلال کمال‌گرایی. مجله تحقیقات بالینی در علوم پیراپزشکی، 12(2). https://doi.org/10.5812/jcrps-140511
  [3] شعبان، ماندانا، پیوسته‌گر، مهرانگیز، و خسروی، زهره. (1400). اثربخشی مدل بومی‌سازی شده طرحواره درمانی بر تعدیل طرحواره‌های درمانگران. مجله علوم روانشناختی، 20(100)، 511-520.
  http://psychologicalscience.ir/article-1-821-fa.html
  [4] شمس راوندی، حمیدرضا، شریفی، حسن پاشا، و گنجی، حمزه. (1399). ارائه مدل ساختاری به منظور پیش‌بینی فرسودگی شغلی داوران حرفه‌ای فوتبال ایران بر اساس پنج عامل بزرگ شخصیت با میانجی‌گری حرمت خود. مجله علوم روانشناختی، 19(94)، 1307-1318. http://psychologicalscience.ir/article-1-710-fa.html
  [5] فغان پور گنجی، محمد.، کلانتری، مهرداد.، و عابدی، احمد. (۱۴۰۲). مقایسه اثربخشی درمان شناختی – رفتاری با درمان ذهنیت‌های طرحواره‌ای تمثیلی بر فرسودگی شغلی درمان‌گران. مجله علوم روانشناختی، ۲۲(127)، ۱۲۸۵-۱۳۰۱.http://psychologicalscience.ir/article-1-2055-fa.html
  [6] قهاری، سارا، ویسی، فائزه، آتف وحید، محمد کاظم، و ضرغامی، مجتبی. (1400). ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه فارسی پرسشنامه حالت‌های طرحواره کوتاه. آرشیو روانپزشکی شرق آسیا، 31(4)، 105-111. https://doi.org/10.12809/eaap2018
  [7] کاشانکی، حامد، و بشارت، محمد علی. (1397). کیفیت روابط بین‌فردی بر‌اساس بخشش خود، بخشش دیگران و بخشش موقعیت‌ها. مجله علوم روانشناختی، 17(68)، 409-417. http://psychologicalscience.ir/article-1-176-fa.html
  [8] میرشکاری، حمیدرضا، کهرازهی، فاطمه، و شیرازی، مریم. (1401). اثربخشی آموزش گروهی مبتنی بر طرحواره بر کیفیت زندگی کاری و رضایت شغلی کارکنان اورژانس برق سیستان و بلوچستان در سال 2020. مجله سلامت کار ایران، 19، 113-137.https://doi.org/10.52547/ioh.19.1.113
  [9] نیک‌پور، فاطمه، خلعتبری، جواد، رضائی، امید، و جمهری، فرهاد. (1400). مقایسه اثربخشی رویکرد طرحواره درمانی و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر بهزیستی روانشناختی زنان مطلقه. مجله علوم روانشناختی، 20(101)، 741-751.http://psychologicalscience.ir/article-1-1105-fa.html
  
  [10] Arntz, A., Jacob, G. A., Lee, C. W., Brand-de Wilde, O. M., Fassbinder, E., Harper, R. P., Lavender, A., Lockwood, G., Malogiannis, I. A., Ruths, F. A., Schweiger, U., Shaw, I. A., Zarbock, G., & Farrell, J. M. (2022). Effectiveness of predominantly group schema therapy and combined individual and group schema therapy for borderline personality disorder: A randomized clinical trial. JAMA Psychiatry, 79(4), 287–299.
  https://doi.org/10.1001/jamapsychiatry.2022.0010
  [11] Edwards, D. J. A. (2022). Using Schema Modes for Case Conceptualization in Schema Therapy: An Applied Clinical Approach. Frontiers in Psychology, 12, 763670.
  https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.763670
  [12] Fitzhardinge, M., Blackman, L., & Pilkington, P. D. (2025). Adverse childhood experiences and emotional exhaustion in therapists: The mediating role of early maladaptive schemas. Clinical Psychology & Psychotherapy, 32(4), e70115. https://doi.org/10.100lu2/cpp.70115
  [13] Groot, I. Z., Venhuizen, A.-S. S. M., Bachrach, N., Walhout, S., de Moor, B., Nikkels, K., Dalmeijer, S., Maarschalkerweerd, M., van Aalderen, J. R., de Lange, H., Wichers, R., Hollander, A. Ph., Evers, S. M. A. A., Grasman, R. P. P. P., & Arntz, A. (2022). Design of an RCT on cost-effectiveness of group schema therapy versus individual schema therapy for patients with Cluster-C personality disorder: The QUEST-CLC study protocol. BMC Psychiatry, 22, Article 637. https://doi.org/10.1186/s12888-022-04248-9
  [14] Lobbestael, J., van Vreeswijk, M., Spinhoven, P., Schouten, E., & Arntz, A. (2010). Reliability and validity of the short Schema Mode Inventory (SMI). Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 38(4), 437–458.https://doi.org/10.1017/S1352465810000226
  [15] Löw, C. A., Schauenburg, H., & Dinger, U. (2020). Self-criticism and psychotherapy outcome: A systematic review and meta-analysis. Clinical Psychology Review, 75, 101808.https://doi.org/10.1016/j.cpr.2019.101808
  [16] Mahmoodinejad, H., Dayarian, M. M., & Mousavi, I. (2024). A Qualitative Study of the Psychological Empowerment of Women with a Healthy Adult Mindset. Applied Family Therapy Journal, 5(4), 13.https://doi.org/10.61838/kman.aftj.5.4.13
  [17] Presley, V. L., Jones, C. A., & Newton, E. K. (2017). Are Perfectionist Therapists Perfect? The Relationship between Therapist Perfectionism and Client Outcomes in Cognitive Behavioural Therapy. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 45(3), 225–237.https://doi.org/10.1017/S1352465817000054
  [18] Roscoe, J., & Taylor, J. (2023). Maladaptive therapist schemas in CBT practice, training and supervision: A scoping review. Clinical Psychology and Psychotherapy, 30(3), 510–527. https://doi.org/10.1002/cpp.2802
  [19] Saarijärvi, P., Helmi, S., Salmivalli, C., & Karukivi, M. (2023). Early maladaptive schemas are associated with self-injury thoughts and behavior in adolescents. BMC Psychiatry, 23(1), 632.https://doi.org/10.1186/s12888-023-05127-7
  [20] Salasi, B., Ramezani, M. A., & Jahan, F. (2023). Investigating the efficacy of schema therapy on self-criticism and shame in addicts undergoing methadone maintenance treatment. Journal of Psychological Science, 22(121), 153–170.http://psychologicalscience.ir/article-1-1982-fa.html
  [21] Salgó, E., Bajzát, B., & Unoka, Z. (2021). Schema modes and their associations with emotion regulation, mindfulness, and self-compassion among patients with personality disorders. Borderline Personality Disorder and Emotion Dysregulation, 8(1), 19. https://doi.org/10.1186/s40479-021-00160-y
  [22] Semeniuc, S., Sterie, M. C., Soponaru, C., Butnaru, S., & Gavrilovici, O. (2023). Therapists’ problematic experiences when working with obsessive-compulsive disorder: A qualitative investigation of schema modes, mode cycles, and strategies to return to healthy adult mode. Frontiers in Psychiatry, 14, Article 1157553.https://doi.org/10.3389/fpsyt.2023.1157553
  [23] Shaeban, M., Peyvastegar, M., & khosravi, Z. (2021). The effectiveness of the localized model of schema therapy on changing the schema of therapists. Journal of Psychological Science, 20(100), 511–520.http://psychologicalscience.ir/article-1-821-fa.html
  [24] Ten, M., Schutz, N., Abma, T., Bamelisa, L., & Antz, A. (2016). How to train experienced therapists in a new method: A qualitative study into therapists’ views. Clinical Psychology and Psychotherapy.https://doi.org/10.1002/cpp.2004
  [25] Veenstra-Spruit, M. S., Bouman, R., van Dijk, S. D. M., van Asselt, A. D. I., van Alphen, S. P. J., Veenstra, D. H., de Ruiter, M., Troost, S. E., Lammers, M. W., Vulker, F., Smeets-Janssen, M. M. J., van den Brink, R. H. S., & Oude Voshaar, R. C. (2024). Group schema therapy combined with psychomotor therapy for older adults with a personality disorder: An open-label, multicentre, randomised controlled trial. Lancet Healthy Longevity, 5(4), e245–e254. https://doi.org/10.1016/S2666-7568(24)00001-1
  [26] Wibbelink, C. J. M., Venhuizen, A.-S. S. M., Grasman, R. P. P. P., Bachrach, N., van den Hengel, C., Hudepohl, S., Kunst, L., de Lange, H., Louter, M. A., Matthijssen, S. J. M. A., Schaling, A., Walhout, S., Wichers, K. R., & Arntz, A. (2023). Group schema therapy for cluster-C personality disorders: A multicentre open pilot study. Clinical Psychology & Psychotherapy, 30(6), 1279–1302. https://doi.org/10.1002/cpp.2903
  [27] Yakın, D., & Arntz, A. (2023). Understanding the reparative effects of schema modes: an in-depth analysis of the healthy adult mode. Frontiers in Psychiatry, 14, 1204177. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2023.1204177
  [28] Yakın, D., Grasman, R. P. P. P., & Arntz, A. (2020). Schema modes as a common mechanism of change in personality pathology and functioning: Results from a randomized controlled trial. Behaviour Research and Therapy, 126, Article 103553. https://doi.org/10.1016/j.brat.2020.103553
  [29] Young, J. E. (1999). Cognitive therapy for personality disorders: A schema-focused approach (3rd ed.). Professional Resource Press. https://psycnet.apa.org/record/1999-02395-000
  [30] Young, J. E., Klosko, J. S., & Weishaar, M. E. (2006). Schema therapy: A practitioner's guide. Guilford Press. https://www.guilford.com/books/Schema-Therapy/Young-Klosko-Weishaar/9781593853723?srsltid=AfmBOorQ83luJaq6sgpQ3_SHM1txqytAtoAFAHmMxN2cv-POVo_ivTTQ
•   کلمات کلیدی به فارسی : طرحواره درمانی، ذهنیت منتقد ناکارآمد، ذهنیت سالم، خویشتن درمانگر، روانشناسان و مشاوران.
•   چکیده مقاله به انگلیسی : Certain schema modes, such as the dysfunctional critic, play a crucial role in the emergence of self-criticism and occupational burnout among mental health professionals, whereas the Healthy Adult mode (in schema therapy) is vital for emotional stability and treatment quality. The present study examined the effectiveness of group schema therapy in reducing the dysfunctional critic mode and enhancing the Healthy Adult mode among psychologists and counselors. Using a quasi-experimental pretest–posttest design with a control group, 24 mental health professionals were conveniently sampled and randomly assigned to experimental (n = 12) and control (n = 12) groups. The Schema Mode Inventory (SMI; Young, 2008) was used for assessment. The experimental group participated in ten group schema therapy sessions and one follow-up session. ANCOVA results showed significant reductions in the dysfunctional critic mode (P < 0.001) and significant increases in healthy modes, including the Healthy Adult and Happy Child modes (P < 0.001). Large effect sizes (0.892 and 0.860, respectively) indicated strong intervention efficacy. Overall, group schema therapy appears to be an effective approach for reducing self-criticism and strengthening healthy capacities among mental health professionals, highlighting the importance of working on the “therapist self” to prevent burnout.
•   کلمات کلیدی به انگلیسی : Schema Therapy, Maladaptive Critic Mode, Healthy Adult Mode, Therapist's Self, Psychologists and Counselors
•  صفحات : 138-151
•   دانلود فایل ( 479.47 KB )